System bankowy to uporządkowany byt rozumiany jako zorganizowany zbiór elementów, który ma do spełnienia określone zadania. Jest on tylko jednym z wielu systemów funkcjonujących w gospodarce rynkowej, ale pełni tam niezwykle odpowiedzialną i stabilizującą rolę. Dlatego należy kłaść nacisk na jego rozwój i kontrolę.
Głównym zadaniem wspomnianego systemu jest tworzenie pozytywnych warunków dla inwestycji czy prościej ujmując lokowania pieniędzy. System bankowy swoim zasięgiem obejmuje szereg instytucji bankowych, a także wpływa na ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Warto zaznaczyć, że o samym systemie można mówić dopiero wtedy, gdy rozwój banków, a także rynków finansowych pozwala na ustalanie zasad struktury panującej w tym systemie. Dopiero powstanie wielopoziomowego układu, w którego skład wchodzi bank centralny (emisyjny) oraz banki komercyjne uważa się za podstawę dla określenia właściwego systemu bankowego.
Warto przeczytać: Dlaczego bank może odmówić udzielenia kredytu
Dwuszczeblowość czy inaczej dwupoziomowość to w warunkach gospodarki rynkowej istotna cecha systemu bankowego. Jeden z poziomów w tym systemie zajmuje bank centralny, drugi należy do banków komercyjnych, zwanych również operacyjnymi. W związku z takim podziałem w gospodarce w systemie dwustopniowym krążą dwa rodzaje pieniądza. Pieniądz banku centralnego oraz pieniądze pochodzące z banków komercyjnych czyli waluta bankowa lub wkładowa. Pieniądz bankowy, który emitują banki rozliczeniowe jest w pewnym sensie pochodnym pieniądza banku centralnego.
Należy również zaznaczyć, że niektóre źródła uznają, iż obecny system bankowy składa się nie z dwóch, ale z trzech zasadniczych części. Pierwsza to Narodowy Bank Polski, który obok podstawowej funkcji banku centralnego sprawuje również funkcję nadzoru bankowego. Druga dotyczy banków komercyjnych, wśród których trzeba wyraźnie wyodrębnić podmioty kontrolowane przez kapitał zagraniczny. Trzecią częścią jest będący dopiero w fazie kształtowania złożony system banków spółdzielczych. Można przyjąć, że właśnie ten podział najlepiej oddaje realia systemu bankowego w Polsce.
Jeżeli mówimy o funkcjach jakie wspomniany system pełni w gospodarce, to możemy wyodrębnić pięć podstawowych celów:
- Tworzenie mechanizmów do gromadzenia środków oraz inwestowania ich w różne przedsięwzięcia.
- Zapewnianie możliwości dokonywania płatności pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Dotyczy to również transferu w czasie i ponad granicami.
- Tworzenie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym.
- Zapewnianie informacji cenowej. Stwarza to możliwość podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze.
- Tworzenie warunków do transformacji środków inwestowania.
By system mógł się wywiązywać z powierzonych mu zadań musi się charakteryzować określonymi cechami. Przede wszystkim, powinny istnieć duże banki zdolne do ponoszenia ryzyka, przeprowadzania operacji na szeroką skalę, rozwijania nowych produktów, konkurowania z zagranicznymi podmiotami oraz współpracy z międzynarodowymi partnerami. W bankowości muszą więc istnieć zarówno banki uniwersalne jak i wyspecjalizowane, kasy oszczędnościowe i instytucje o różnych układach własnościowych. System powinien być obudowany podmiotami, które świadczą na jego rzecz usługi dotyczące międzybankowego systemu rozliczeń, ubezpieczeń depozytów, kredytów czy finansowania przedsięwzięć o wysokim ryzyku. Rynek kapitałowy musi być wyposażony w takie instytucje jak powiernictwo kapitałowe, towarzystwo kapitałowe czy firmy leasingowe, które banki mogą wykorzystać by inwestować w kapitał przedsiębiorstw. Ważne jest również to, by bank centralny umiejętnie sterował systemem. Wszelkie wahania w tym zakresie mogą niezwykle boleśnie dotknąć pozostałe gałęzie gospodarki.
Zalecany artykuł: Wpadłeś w spiralę zadłużenia? Uciekaj z niej jak najszybciej!
W tak skomplikowanym systemie w gospodarce wolnorynkowej musi się znaleźć oczywiście miejsce na firmy z wyłącznie prywatnym kapitałem. Nie są to podmioty działające wyłącznie zgodnie z prawem bankowym, ale którym daje się większą swobodę działania w ramach prawa. Jednym z takich podmiotów są firmy pożyczkowe, które mogą udzielać pożyczek, a nie wydają kredytów tak jak banki, choć cel udzielenia pożyczki jest tożsamy z kredytem tzn. przekazanie środków pieniężnych trzeciej osobie na oznaczony czas za opłatą.
Złagodzenie obostrzeń prawa bankowego daje możliwość firmom pozabankowym na szybsze i bardziej wydajne funkcjonowanie, często też na zmniejszenie kosztów. Jedną z firm tego segmentu gospodarki jest Ekassa, która zapewnia pożyczki pozabankowe i może pochwalić się sporą różnorodnością ofert pożyczkowych.
Nie da się ukryć, że polski system bankowy to skomplikowany mechanizm, zależny od wielu czynników. Jednak umiejętne zarządzanie tym wpływowym organizmem przynosi wymierne zyski dla całego sektora i w oczach potencjalnych inwestorów buduje pozytywny wizerunek Polski.
